O θεσμός του γάμου δεν έμεινε αλώβητος από την οικονομική κρίση. Σύμφωνα με τα τελευταία καταγεγραμμένα στοιχεία, τα διαζύγια φτάνουν πια στο 34% των τελούμενων γάμων, ενώ, παλαιότερα, κινούνταν γύρω στο 22%. Μεταξύ άλλων, ένα από τα σημαντικότερα θέματα που πρέπει να λυθούν σε περίπτωση διαζυγίου ή διάστασης είναι και η διατροφή των ανήλικων τέκνων. Αν οι σύζυγοι δεν καταφέρουν να τακτοποιήσουν μόνοι τους το ζήτημα της διατροφής με ένα ιδιωτικό συμφωνητικό, τότε αρμόδια είναι τα αστικά δικαστήρια.
Η διαδικασία που ακολουθείται είναι η εξής: αρχικά, κατατίθεται αίτηση ασφαλιστικών μέτρων με αίτημα για προσωρινή διαταγή ενώπιον του Μονομελούς Πρωτοδικείου και στη συνέχεια κατατίθεται η κύρια αγωγή. Η διαδικασία της προσωρινής διαταγής είναι σύντομη, η διαταγή εκδίδεται μέσα σε λίγες ημέρες και ο υπόχρεος οφείλει να καταβάλει τη διατροφή άμεσα. Ακολουθεί η συζήτηση των ασφαλιστικών μέτρων και τέλος, η συζήτηση της αγωγής. Υπόχρεος μπορεί να είναι μόνο ο γονέας που δεν ασκεί την επιμέλεια του παιδιού, καθώς η προσωπική εργασία που προσφέρει ο ασκών την επιμέλεια γονέας για την περιποίηση και φροντίδα του τέκνου είναι αποτιμητή σε χρήμα. Το ανήλικο τέκνο, και αν ακόμη έχει περιουσία, έχει δικαίωμα διατροφής, εφόσον τα εισοδήματα της περιουσίας του ή το προϊόν της εργασίας του δεν αρκούν για τη διατροφή του.
Δεν υπάρχει νομοθετική πρόβλεψη που να καθορίζει το ποσό της διατροφής προς το τέκνο. Σε κάθε περίπτωση, το δικαστήριο αξιολογεί τα εισοδήματα των γονέων τόσο από την εργασία τους, όσο και από άλλες πηγές (ενοίκια, τόκοι, καταθέσεων κτλ), καθώς και την ακίνητη περιουσία τους (ακόμη και αν αυτή είναι απρόσοδη, θεωρείται ότι υπάρχει η δυνατότητα ρευστοποίησης της). Το δικαστήριο δεν αρκείται στα εισοδήματα που προκύπτουν από τη φορολογική δήλωση των γονέων, αλλά, λαμβάνοντας υπόψη του και άλλα αποδεικτικά μέσα, μπορεί να πιθανολογήσει και τα πραγματικά τους εισοδήματα. Επίσης, λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες των παιδιών, όπως αυτές διαμορφώνονται από το ήδη διαμορφωμένο βιοτικό τους επίπεδο και τις συνθήκες της ζωής τους. Πχ. άλλη διατροφή επιδικάζεται για ένα παιδί που ζει στην Αθήνα, όπου η ζωή είναι πιο ακριβή και άλλη για ένα παιδί που ζει στην επαρχία, όπου η ζωή είναι φθηνότερη. ‘Αλλη είναι η διατροφή για ένα παιδί που παρακολουθεί φροντιστηριακά μαθήματα για να περάσει σε πανεπιστημιακή σχολή και άλλη για ένα παιδί, που δεν σκοπεύει να σπουδάσει.
Εξετάζοντας τις αποφάσεις των Μονομελών Πρωτοδικείων της Αττικής (Αθήνα και Πειραιά), στη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων, τα τελευταία δύο χρόνια, μπορούμε να πάρουμε μια ιδέα για το ύψος των ποσών που επιδικάζονται.
Ενδεικτικά, σύμφωνα με απόφαση του ΜΠ Αθηνών από το 2015 (διαδικασία ασφαλιστικών μέτρων), όπου ο καθ’ού-πατέρας ήταν ιδιωτικός υπάλληλος με μισθό 1.700 ευρώ το μήνα, ιδιοκτήτης δύο διαμερισμάτων και ενός αυτοκινήτου και η αιτούσα-μητέρα είχε εισοδήματα 600 ευρώ μηνιαίως και ήταν ιδιοκτήτρια ενός διαμερίσματος και ενός αυτοκινήτου, ο καθ’ού υποχρεώθηκε να καταβάλει μηνιαίως το ποσό των 550 ευρώ για το ένα τέκνο του, ηλικίας 14 ετών και 450 ευρώ για το δεύτερο τέκνο του, ηλικίας, 12 ετών . (oι δαπάνες που απαιτούνται για την διατροφή, ένδυση, εκπαίδευση, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, άθληση και ψυχαγωγία των δύο (2) ανήλικων τέκνων κρίθηκε από το δικαστήριο ότι ανέρχονται στο ποσό των 1.560 ευρώ, και οι οποίες είναι οι συνηθισμένες τέκνων ίδιας ηλικίας με αυτά.)
Σύμφωνα με απόφαση του ΜΠ Πειραιά (διαδικασία ασφαλιστικών μέτρων) από το ίδιο έτος, όπου ο καθ’ού- πατέρας είχε εισοδήματα 1.000 ευρώ μηνιαίως και η αιτούσα-μητέρα 600 ευρώ μηνιαίως, ο καθ’ού οφείλει να καταβάλλει για τη διατροφή της κόρης του, ηλικίας 18 μηνών, 250 ευρώ μηνιαίως. Η κατά μήνα διατροφή για την ανήλικη θυγατέρα των διαδίκων καθορίστηκε σε 350 ευρώ το μήνα. Το υπόλοιπο ποσό των εκατό [100] ευρώ μηνιαίως, βαρύνει την αιτούσα-μητέρα, η οποία συνεισφέρει σ΄ αυτό με την προσφορά της προσωπικής της εργασίας και απασχόλησης, η οποία είναι αποτιμητή σε χρήμα.
Τέλος, με απόφαση του ΜΠ Πειραιά από το 2016 (διαδικασία ασφαλιστικών μέτρων) όπου ο καθ’ού-πατέρας έχει μηνιαίο εισόδημα γύρω στα 450 ευρώ, χωρίς ακίνητη περιουσία και η αιτούσα-μητέρα είναι άνεργη, επίσης χωρίς ακίνητη περιουσία, ο καθ’ού οφείλει να καταβάλλει 150 ευρώ μηνιαίως για τον 11χρονο γιο του (οι ανάγκες του παιδιού κρίθηκε ότι ανέρχονται στο ποσό των 200 ευρώ μηνιαίως).
Αξίζει να σημειωθεί πως το γεγονός ότι ο καθ’ού είναι άνεργος ή δεν έχει εισοδήματα, δεν τον απαλλάσσει αυτόματα από την υποχρέωσή του να καταβάλλει διατροφή στο τέκνο του, ακόμη και σήμερα σε συνθήκες σφοδρής οικονομικής κρίσης και οικονομικής δυσπραγίας για όλους. Έτσι σε απόφαση του ΜΠ Πειραιά από το 2016 (διαδικασία ασφαλιστικών μέτρων), όπου ο καθ’ού-πατέρας δεν είχε εισοδήματα, (μόνο κάποια ακίνητη περιουσία) και η αιτούσα-μητέρα είχε μηνιαίο μισθό γύρω στα 550 ευρώ και έξοδα ενοικίου 250 ευρώ, το δικαστήριο έκρινε πως ο καθ’ού, εφόσον δεν αντιμετωπίζει προβλήματα υγείας, έχει όλες τις προϋποθέσεις, αξιοποιώντας τον χρόνο και τις γνώσεις του, να εξασφαλίσει μηνιαίο εισόδημα τουλάχιστον 700 ευρώ. Έτσι, ο πατέρας οφείλει να καταβάλλει ως προσωρινή μηνιαία διατροφή στον δωδεκάχρονο γιο τους το ποσό των 200 ευρώ. Σε άλλη περίπτωση από το 2015 (διαδικασία ασφαλιστικών μέτρων), όπου ο καθ’ού πατέρας ήταν άνεργος, λαμβάνοντας μόνο την επιδότηση του ΟΑΕΔ και η αιτούσα-μητέρα κέρδιζε 300 ευρώ κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, το ΜΠ Αθηνών αποφάσισε πως ο καθ’ού-πατέρας οφείλει να καταβάλλει 250 ευρώ το μήνα στο τέκνο του 4 ετών, διότι παρότι δεν έχει εργασία κρίθηκε πως οι γονείς του, ιδιοκτήτες ξενοδοχειακής επιχείρησης, μπορούν να τον βοηθήσουν οικονομικά.
Όπως, λοιπόν, είναι σαφές, κάθε περίπτωση διατροφής αντιμετωπίζεται ad hoc νομολογιακά, και δεν υπάρχει γενικός κανόνας. Λαμβάνοντας αυτό υπόψη, η βοήθεια του δικηγόρου είναι απαραίτητη για να ληφθεί μια σωστή και δίκαιη απόφαση, που θα εξασφαλίζει με τον καλύτερο τρόπο τα συμφέροντα και τις ανάγκες του τέκνου.